Tzinnos istòricos

Tzinnos istòricos subra sa bidda de Iscanu

Su comune de Iscanu est situadu in su Monteferru, pagu a largu dae sa costa otzidentale de Sardigna, intre Bosa e Aristanis, a 380 metros subra su mare. Fiat populadu dae s’època preistòrica, comente mustrant sos rinvenimentos in su territòriu suo de Domus de gianas e de Tumbas de Gigantes, e in prus sa presèntzia de paritzos insediamentos nuràgicos.

In edade medievale sa bidda de Iscanu at fatu parte de sa curadoria de su Monteferru in su Giudicadu de Torres e posca, in su 1259, cun sa morte de sa giudichessa Adelàsia, sa curadoria est istada aunida a su Giudicadu de Arborea. In su 1410 sa bidda est passada a sos Aragonesos e in su 1421 est istada incorporada in sos territòrios infeudados a sos nòbiles catalanos Zatrillas, signores de su Monteferru. Su fèudu, crèschidu meda, aiat leadu in antis su tìtulu de Contea de Cùglieri, posca cussu de marchesadu de Sietefuentes e a sa fine, divididu intre Marchèsia e Frantzisca Zatrillas, at mantesu su tìtulu de sos marchesos. A mesu de su sèculu XVII agatamus sa bidda de Iscanu contada ancora in sos territòrios de su marchesadu.

A pustis de sas avenimentos relativos a s’assassìniu de su vicerè Camarassa, chi ant bidu sa marchesa implicada in s'omicìdiu de su maridu Agostinu de Castelvì, su fèudu est istadu cunfiscadu dae sa Corona in su 1669. In sos annos chi sunt bènnidos a pustis sa bidda de Iscanu est istada matèria de càmbiu in sas divisiones e assignatziones de territòrios intre famìglias de nòbiles feudatàrios. In su 1834 l’ant assignada a sos Quesada, chi l’ant riscatada in manera definitiva in su 1838. In su 1821 fuit istada inserida in sa Provìntzia de Cùglieri. In su 1848, abolidas sas Provìntzias e istituidos sos Comunes, a Iscanu l’ant annoveradu in sa divisione amministrativa de Nùgoro e, a pustis, cun R.D. 3702/1859, in cussa de Casteddu, territòriu de Aristanis e mandamentu de Cùglieri. Cun s’istitutzione de sa Provìntzia de Aristanis, decretada cun L. 16/07/1974 n° 306, Iscanu est intrada in cussa Provìntzia.

In su profilu istitutzionale su comune de Iscanu, comente totu sos comunes rurales de Sardigna, leat orìgine dae sas formas primitivas de autoguvernu comunitàriu chi si sunt isvilupadas in  forma de bidda, regulamentada a pustis cun R.E. 25/09/1771, chi at istituidu su Cussizu Comunitativu.

In su 1848, a pustis de sa fusione de su Regnu de Sardigna cun sos Istados de terrafirma, su sugetu rapresentativu de sas comunidades est istadu collocadu in s’ordinamentu de sas istitutziones locales comente Comune, ente morale cun amministratzione autònoma istabilida dae sa lege.